Chata
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Chata (regionalnie: chałpa, chałupa, checza, chyża, izba) – dom wiejski, najczęściej drewniany.
Chaty często składały się z trzech izb: środkowej – sieni i dwóch bocznych – czarnej i białej. Izba czarna była głównym pomieszczeniem, stał w niej piec. Pełniła rolę kuchni a czasem sypialni. Izba biała była pomieszczeniem bardziej reprezentacyjnym. Służyła tylko celom mieszkaniowym. Obok białej izby budowano często dodatkowe pomieszczenie – komorę, służącą jako magazyn. Jeszcze innym pomieszczeniem był służący jako sypialnia alkierz.
Mniej więcej od lat 70. XX w. tradycyjne chałupy są rzadkością w Polsce. Można je spotkać jedynie na Kaszubach, Roztoczu i w Bieszczadach.
Rozwiązania konstrukcyjne
Dach chaty najczęściej pokryty był strzechą lub gontem. Ściany budowano z drewnianych belek ułożonych w konstrukcji wieńcowej lub sumikowo-łątkowej.
Początkowo podłoga wiejskiej chaty najczęściej była glinianym klepiskiem lub polepą; dopiero później zaczęto stosować podłogi z drewnianych desek. W późniejszych rozwiązaniach konstrukcyjnych sufit wykonywano jako polepę, której integralnym składnikiem była wysuszona słoma trzciny.
Kurna chata
Kurna chata (inaczej: chata dymna, także: kureń) – chata bez komina, bez przewodów dymowych. Palenisko (ognisko) znajdowało się najczęściej w środkowej części chaty, a dym uchodził poprzez otwór w centralnym, najwyższym punkcie dachu.
Chata typu pyrzyckiego
W okolicach Pyrzyc zachowały się tzw. wąskie chaty, ryglowe lub rzadziej murowane domy mieszkalne ustawione szczytem do drogi (wąskofrontowe), posiadające pośrodku tzw. czarną, bezokienną kuchnię, z piecem i potężnym kominem. Najstarsze z zachowanych chat pochodzą z I poł. XVIII w (m.in. we wsi Bielice[1].
Zobacz też
Zobacz multimedia związane z tematem: Chata |
Zobacz hasła chata i chałupa w Wikisłowniku |
- zagroda
- chyża
Przypisy
- ↑ PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 115, ISBN 978-83-7495-133-3 .