Diugoniowate
Dugongidae | |||
J.E. Gray, 1821[1] | |||
Przedstawiciel rodziny – diugoń przybrzeżny (Dugong dugon) | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Gromada | ssaki | ||
Podgromada | żyworodne | ||
Infragromada | |||
(bez rangi) | Atlantogenata | ||
Nadrząd | afrotery | ||
Rząd | brzegowce | ||
Rodzina | diugoniowate | ||
Typ nomenklatoryczny | |||
Dugong Lacépède, 1799 | |||
Synonimy | |||
| |||
Podrodziny | |||
| |||
Zasięg występowania | |||
| |||
|
Diugoniowate[9] (Dugongidae) – rodzina morskich ssaków łożyskowych z rzędu brzegowców (Sirenia). Jedyny żyjący współcześnie gatunek tej rodziny – diugoń przybrzeżny (Dugong dugon) – występuje w wodach tropikalnych u wybrzeża wschodniej Afryki, Azji, Australii i Nowej Gwinei[10]. Syrena morska (†Hydrodamalis gigas) została wytępiona w XVIII wieku. Gatunki kopalne znane są ze szczątków pochodzących z eocenu. Osiągały do 7 m długości.
Charakterystyka
Płetwa ogonowa diugoniowatych ma półksiężycowate wycięcie w środku. Kończyny przednie są przekształcone w płetwy bez szczątków kopytek. W szkielecie występuje 7 kręgów szyjnych. Uzębienie różni się u poszczególnych gatunków. Diugonie, w przeciwieństwie do manatów, które odżywiają się zarówno trawą morską jak i mieszaniną prawdziwych traw (Graminae), spasają wyłącznie podmorskie łąki trawy morskiej, która z trawą sensu stricto nie ma nic wspólnego. Jest to mieszanka wodnych roślin okrytozalążkowych o małej zawartości krzemionki. Diugonie poruszają się wolno w ciepłych i płytkich wodach, dzięki czemu oszczędzają energię i odżywiają się pędami wodnych roślin, które są bogate w węglowodany. Żerują nocą, na głębokości 1-12 m. Ich przednie kończyny są krótsze niż kończyny manatów, nie występują na nich charakterystyczne dla manatów szczątkowe kopytka. Różnią się również kształtem płetwy ogonowej.
Diugonie do późnego miocenu występowały u zachodnich wybrzeży Atlantyku i Morza Karaibskiego, zwykle jednak nie zasiedlając estuariów, gdzie o prawdziwą trawę morską było trudniej. W tym samym czasie manaty posiadły już prawdopodobnie umiejętność korzystania z różnych roślin przybrzeżnych (traw) i zaczęły wypierać słabiej dostosowane diugonie. Być może była to jedna z przyczyn wymarcia diugoniów karaibskich z Atlantyku i Karaibów. Obecnie występują wyłącznie w tropikalnej strefie Oceanu Indyjskiego i Spokojnego.
Systematyka
Do rodziny należą następujące podrodziny[11][12][9]:
- Hydrodamalinae Palmer, 1895 – syreny
- Dugonginae J.E. Gray, 1821 – diugonie
Opisano również rodzaje wymarłe nie klasyfikowane w żadnej z powyższych podrodzin[13]:
- Anisosiren Kordos, 1979[14] – jedynym przedstawicielem był Anisosiren pannonica Kordos, 1979
- Caribosiren Reinhart, 1959[15] – jedynym przedstawicielem był Caribosiren turneri Reinhart, 1959
- Eosiren Andrews, 1902[16]
- Eotheroides Palmer, 1899[17]
- Halitherium Kaup, 1838[18]
- Indosiren Koenigswald, 1952[19]
- Lentiarenium Voss, 2016[20] – jedynym przedstawicielem był Lentiarenium cristolii (Fitzinger, 1842)
- Metaxytherium Christol, 1840[21]
- Miodugong Deraniyagala, 1969[22] – jedynym przedstawicielem był Miodugong brevicranius Deraniyagala, 1969
- Paralitherium Kordos, 1977[23] – jedynym przedstawicielem był Paralitherium tarkanyense Kordos, 1977
- Priscosiren Vélez-Juarbe & Domning, 2014[24] – jedynym przedstawicielem był Priscosiren atlantica Vélez-Juarbe & Domning, 2014
- Prohalicore Flot, 1887[25] – jedynym przedstawicielem był Prohalicore dubaleni Flot, 1887
- Prototherium Zigno, 1887[26]
- Sirenavus Kretzoi, 1941[27] – jedynym przedstawicielem był Sirenavus hungaricus Kretzoi, 1941
- Stegosiren Domning & Beatty, 2019[28] – jedynym przedstawicielem był Stegosiren macei Domning & Beatty, 2019
Uwagi
- ↑ Typ nomenklatoryczny: Halitherium Kaup, 1838.
- ↑ Typ nomenklatoryczny: †Archaeosiren Abel, 1913 (= Eosiren Abel, 1913).
- ↑ Typ nomenklatoryczny: †Eotheroides Palmer, 1899.
- ↑ Typ nomenklatoryczny: †Metaxytherium Christol, 1840.
- ↑ Typ nomenklatoryczny: †Prototherium Zigno, 1887.
- ↑ Typ nomenklatoryczny: †Halianassa Meyer, 1838 (= †Halitherium Kaup, 1838).
Przypisy
- ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 309, 1821. (ang.).
- ↑ J.V. Carus: Handbuch der Zoologie. Cz. 1: Wirbelthiere, Mollusken und Molluscoiden. Leipzig: Wilhelm Engelmann, 1868, s. 168. (niem.).
- ↑ T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 13, 1872. (ang.).
- ↑ O. Abel. Die eocänen Sirenen der Mittelmeerregion. Erster Teil: Der Schädel von Eotherium aegyptiacum. „Palaeontographica”. 59, s. 358, 1913. (niem.).
- ↑ O. Abel: Die vorzeitlichen Säugetiere. Jena: Gustav Fischer, 1914, s. 217. (niem.).
- ↑ Kretzoi 1941 ↓, s. 154.
- ↑ a b Kretzoi 1941 ↓, s. 155.
- ↑ Reinhart 1959 ↓, s. 8, 62.
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 24. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Dugongidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-24]. (ang.).
- ↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 120. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Dugongidae Gray, 1821, Hesperomys project (Version 23.8.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-08-24] (ang.).
- ↑ L Kordos. Fontosabb szórványleletek a MÁFI Gerinces gyűjtémdnyében (4. közlemény) / Major finds of scattered fossils in the Palaeovertebrate Collection of the Hungarian Geological Institute (Communication No. 4). „Magyar Állami Földtani Intézet Jelentése”. 1977, s. 313, 1979. (węg. • ang.).
- ↑ Reinhart 1959 ↓, s. 8.
- ↑ Ch.W. Andrews. Preliminary note on some recently discovered extinct vertebrates from Egypt. (Part III.). „The geological magazine, or, Monthly journal of geology”. New series. Decade IV. 9 (4), s. 293, 1902. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Catalogus Mammalium tam viventium quam fossilium. By Dr. E. L. Trouessart. Berlin, R. Friedländer & Sohn. New ed., fasciculus VI., Appendix and Index, 1899, 8o pp. 1265–1469. Price of complete work 66 Marks. „Science”. Second series. 10 (249), s. 494, 1899. (ang.).
- ↑ J.J. Kaup. [Notka bez tytułu]. „Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde”. Jahrgang 1838, s. 536, 1838. (niem.).
- ↑ G.H.R. von Koenigswald. Fossil sirenians from Java. „Proceedings of the Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen”. Series B. 55 (5), s. 611, 1952. (ang.).
- ↑ M. Voss, B. Berning & E. Reiter. A taxonomic and morphological re-evaluation of „Halitherium” cristolii Fitzinger, 1842 (Mammalia, Sirenia) from the late Oligocene of Austria, with the description of a new genus. „European Journal of Taxonomy”. 256, s. 6, 2016. DOI: 10.5852/ejt.2016.256. (ang.).
- ↑ J. de Christol. Nouvelles recherches sur le Metaxytherium. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 12, s. 119, 1841. (fr.).
- ↑ P.E.P. Deraniyagala. Some aspects of the Tertiary Period in Ceylon. „Journal of the Ceylon Branch of the Royal Asiatic Society”. New series. 12, s. 97, 1969. (ang.).
- ↑ L. Kordos. Új Felsőeocen sziréna (Paralitherium tarkanyense n.g.n.sp.) Felsőtárkányból / A new Upper Eocene sirenian (Paralitherium tarkanyense n.g.n.sp.) from Felsotarkdny, NE Hungary. „Magyar Állami Földtani Intézet Jelentése”. 1975, s. 350, 1977. (hebr. • ang.).
- ↑ J. Vélez-Juarbe & D.P. Domning. Fossil Sirenia of the West Atlantic and Caribbean region: X. Priscosiren atlantica, gen. et sp. nov. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 34 (4), s. 951, 2014. DOI: 10.1080/02724634.2013.815192. (ang.).
- ↑ L. Flot. Note sur le Prohalicore Dubaleni. „Bulletin de la Société géologique de France”. Troisième série. 15, s. 135, 1887. (fr.).
- ↑ A. de Zigno. Quelques observations sur les siréniens fossiles. „Bulletin de la Société géologique de France”. Troisième série. 15, s. 731, 1887. (fr.).
- ↑ M. Kretzoi. Sirenavus hungaricus n. g. n. sp., ein neuer Prorastomide aus dem Mitteleozän (Lutetium) von Felsögalla in Ungarn. „Annales Musei historico-naturalis hungarici”. 34, s. 147, 1941. (niem.).
- ↑ D.P. Domning & B.L. Beatty. Fossil Sirenia of the West Atlantic and Caribbean region. XII. Stegosiren macei, gen. et sp. nov. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 39 (3), s. 2, 2019. DOI: 10.1080/02724634.2019.1650369. (ang.).
Bibliografia
- M. Kretzoi. Sirenavus hungaricus n. g. n. sp., ein neuer Prorastomide aus dem Mitteleozän (Lutetium) von Felsögalla in Ungarn. „Annales Musei historico-naturalis hungarici”. 34, s. 146–156, 1941. (niem.).
- R.H. Reinhart. A review of the Sirenia and Desmostylia. „University of California Publications in Geological Sciences”. 36 (1), s. 1–146, 1959. (ang.).
- Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 166-167. ISBN 83-01-14344-4.
- Caryn Self-Sullivan, Evolution of the Sirenia, Sirenian International (format pdf) (en)
- Britannica: animal/Dugongidae