Język jarai

Jarai
Obszar

Wietnam, Kambodża

Liczba mówiących

435 tys. (2008–2009)

Pismo/alfabet

łacińskie, khmerskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 5 rozwojowy↗
Kody języka
ISO 639-3 jra
IETF jra
Glottolog jara1266
Ethnologue jra
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język jarai (a. jahrai, gia rai[1]; wiet. Tiếng Gia Rai[2][3]), pol. również język dżarajski[4] – język austronezyjski używany w Wietnamie i Kambodży, przez grupę etniczną Gia Rai. Jeden z najbardziej znaczących języków czamskich pod względem liczby użytkowników. Według danych z pocz. XXI w. posługiwało się nim wówczas 435 tys. osób (410 tys. w Wietnamie, 25 tys. w Kambodży)[5].

Jest zróżnicowany dialektalnie (dialekty z Kambodży są odrębne od wietnamskich)[6]. Alternatywne warianty i formy zapisu jego nazwy to: gio-rai, gia-rai, chor, chrai, cho-rai, djarai, jorai[2].

Jest blisko spokrewniony z językiem rade. Dodatkowo języki jarai i rade zapożyczyły od siebie wiele cech, ze względu na intensywny kontakt[7].

Jest językiem izolującym (nie występuje morfologia fleksyjna, a morfologia derywacyjna jest uboga). Reduplikacja ma w dużej mierze charakter nieproduktywny[8].

Materiały nt. tego języka są dość ograniczone[9]. Poświęcono mu m.in. krótkie opracowanie gramatyczne (An outline of Jarai grammar, 1975)[10] oraz opis składni (Jarai Clauses and Noun Phrases, 2014)[11]. W piśmie stosuje się przede wszystkim alfabet łaciński. W użyciu są przynajmniej dwie wersje ortografii[12]. W Kambodży używa się pisma khmerskiego[6].

Przypisy

  1. ↑ Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 86, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655  (pol.).
  2. ↑ a b Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Jarai. Glottolog 4.6. [dostęp 2024-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-30)]. (ang.).
  3. ↑ Dân tộc Ba Na ở Việt Nam, Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 2006, s. 42, OCLC 181092282 [dostęp 2023-10-12]  (wiet.).
  4. ↑ Gawlikowski 2002 ↓, s. 31.
  5. ↑ Brunelle i Jensen 2024 ↓, s. 455.
  6. ↑ a b David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Jarai, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2019-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06]  (ang.).
  7. ↑ Jensen 2014 ↓, s. 3.
  8. ↑ Jensen 2014 ↓, s. 14–17.
  9. ↑ Jensen 2014 ↓, s. 4.
  10. ↑ Nguyễn NangN.N. Tong Nguyễn NangN.N., An outline of Jarai grammar, Huntington Beach: Summer Institute of Linguistics, 1975 (Vietnam data microfiche VD55-01)  (ang.).
  11. ↑ Jensen 2014 ↓.
  12. ↑ Jensen 2014 ↓, s. 12.

Bibliografia

  • MarcM. Brunelle MarcM., JoshuaJ. Jensen JoshuaJ., Chamic languages, [w:] K. AlexanderK.A. Adelaar, AntoinetteA. Schapper (red.), The Oxford Guide to the Malayo-Polynesian Languages of Southeast Asia, Oxford: Oxford University Press, 2024, s. 455–469, DOI: 10.1093/oso/9780198807353.003.0030, ISBN 978-0-19-880735-3, ISBN 978-0-19-253426-2, OCLC 1449546728  (ang.).
  • KrzysztofK. Gawlikowski KrzysztofK., Azja Południowo-Wschodnia jako region historyczno-kulturowy (I), „Azja-Pacyfik”, 5 (1), 2002, s. 9–32, DOI: 10.15804/ap200201, ISSN 1643-692X [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-22]  (pol.).
  • JoshuaJ. Jensen JoshuaJ., Jarai Clauses and Noun Phrases: Syntactic Structures in an Austronesian Language, Boston–Berlin: Walter de Gruyter, 2014 (Pacific Linguistics 645), DOI: 10.1515/9781614516804, ISBN 978-1-61451-680-4, ISBN 978-1-61451-771-9, OCLC 890071055  (ang.).
  • J9U: 987007531526905171