Lublin R.XIII
Dane podstawowe | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Producent | |||
Typ | |||
Załoga | 2 (pilot i obserwator) | ||
Historia | |||
Data oblotu | 5 czerwca 1930 | ||
Liczba egz. | 273 | ||
Dane techniczne | |||
Napęd | 1 × silnik gwiazdowy Škoda-Whirlwind J5B | ||
Moc | 220 KM (162 kW) | ||
Wymiary | |||
Rozpiętość | 13,25 m | ||
Długość | 8,20 m | ||
Wysokość | 2,76 m | ||
Powierzchnia nośna | 24,50 m² | ||
Profil skrzydła | Clark Y (zmodyfikowany) | ||
Masa | |||
Własna | 800 kg | ||
Startowa | 1290 kg | ||
Osiągi | |||
Prędkość maks. | 180 km/h | ||
Pułap | 4100 m | ||
Zasięg | 600 km | ||
Dane operacyjne | |||
Uzbrojenie | |||
1 karabin maszynowy Vickers K obserwatora | |||
Użytkownicy | |||
Polska | |||
|
Lublin R-XIII – polski samolot towarzyszący marki Lublin z okresu przed II wojną światową.
Historia
Samolot zaprojektował inż. Jerzy Rudlicki w 1930 r.[1] Początkowo prowadzono prace nad projektami oznaczonymi R-XIV i R-XV. Oblot nowej maszyny został wykonany przez Władysława Szulczewskiego 5 czerwca 1930 r. Następnie przeprowadzono próby w Instytucie Badań Techniki Lotniczej. Po ich zakończeniu wyprodukowano serię 15 egzemplarzy samolotu R-XIV, które przekazano wojsku. Ostatni samolot z tej serii, oznaczony numerem 54.15 stał się prototypem samolotu R-XIII. Departament Aeronautyki w lipcu 1930 r. złożył zamówienie na 50 maszyn R-XIII.
Produkcję seryjną rozpoczęto 17 września 1931 r. Pierwszy Lublin R-XIIIA wszedł do służby 7 czerwca 1932 r. Wszystkie samoloty z serii A w liczbie 50 sztuk zostały zmodyfikowane i otrzymały oznaczenie R-XIIIB. Następnie opracowano wersje ulepszone aerodynamicznie C i D.
W 1934 r. opracowano wersję z pływakami dla marynarki wojennej, oznaczaną R-XIIIter. Posiadała ona nieco zwiększone wymiary oraz gorsze osiągi. Kolejna wersja R-XIIIE miała wzmocniony płat i 4 wyrzutniki bombowe, jednak nie została skierowana do produkcji seryjnej. Ostatnią wersją była wersja R-XIIIF produkowana od 1934 r.
Łącznie wyprodukowano 273 samoloty wszystkich wersji.
Nielatającą replikę Lublina R-XIIIG/hydro można oglądać w Muzeum MDLOT w Pucku.
Wersje samolotu[1]
- R-XIII – prototyp (nr seryjny 56.1)
- R-XIIIA – 30 egz. wyprodukowane w 1931 r. (nr seryjne 56.2-56.31)
- R-XIIIB – 20 egz. wyprodukowane w 1932 r. (nr seryjne 56.32-56.51)
- R-XIIIC – 48 egz. wyprodukowane w 1933 r. (nr seryjne 56.52-56.99)
- R-XIIID – 95 egz. wyprodukowane w 1933 r. (nr seryjne 56.102-56.196)
- R-XIIIE – prototyp z 1934 r. z silnikiem 360 PS Gnôme-Rhône 7K Titan (nr seryjny 56.100)
- R-XIIIF – 58 egz. wyprodukowane w 1934 r. (nr seryjne 56.101, 58.01-58.57)
- R-XIII bis/hydro – 4 egz. wyprodukowane w 1931 r. (nr seryjne 700-703)
- R-XIII ter/hydro – 10 egz. wyprodukowane w 1934 r. (nr seryjne 704-713)
- R-XIIIG – 6 egz. wyprodukowane w 1934 r. (nr seryjne 714-720)
- R-XIII Dr Błękitny Ptak – samolot rajdowy, 1 egz. wyprodukowany w 1933 r. (nr seryjny 56.51)
- R-XIII t – wersja szkolna, powstała z przerobienia w 1934 r. z 8 egz. wersji R-XIIIA (nr seryjny 56.10, 56.22, 56.34, 56.35, 56.37, 56.41, 56.46 i 56.47) 4 egz. wersji R-XIIIC (nr seryjny 56.56-56.59).
- R-XIX – samolot z usterzeniem motylkowym przebudowany w 1932 r. z egz. nr 56.1
Konstrukcja
Dwumiejscowy górnopłat zastrzałowy (parasol) z podwoziem stałym o konstrukcji mieszanej[1].
Kadłub spawany z rur stalowych, kryty płótnem oraz (z przodu i od góry) blachą duralową. Łoże silnika spawane z rur stalowych. Przed kabiną znajdował się zbiornik paliwa o pojemności 200 litrów. Tablica przyrządów pilota wyposażona w busolę, sztuczny horyzont, obrotomierz, wskaźniki paliwa i oleju, zegar, dwa wysokościomierze, prędkościomierz z chyłomierzem i zakrętomierzem. W tylnej kabinie była możliwość zabudowy aparatu do zdjęć pionowych i radiostacji. Pod kadłubem był umieszczony podchwytywacz meldunków. Masa silnika: Škoda – 250 kg, Gnome-Rhône – 280 kg. Podwozie dwukołowe z płozą ogonową. Morski Dywizjon Lotniczy Marynarki Wojennej używał R-XIIIter w wersji z pływakami (wodnosamolot) o masie własnej 998 kg.
Skrzydło o obrysie eliptycznym, dwudzielne, dwudźwigarowe, drewniane, kryte płótnem, wsparte na piramidce i zastrzałach. Lotki z klapkami odciążającymi.
Usterzenie spawane z rur, kryte płótnem. Statecznik pionowy usztywniony cięgnami stalowymi.
Użycie bojowe
W 1939 r. w eskadrach polskiego lotnictwa było 150 samolotów R-XIII, w tym 50 w wersjach R-XIIID i R-XIIIC w jednostkach bojowych, 30 sztuk w szkolnictwie, 30 sztuk w rezerwie i około 40 sztuk w remontach. Samoloty trafiły do 16, 26, 36, 43, 46, 56 i 66 eskadry obserwacyjnej[2].
W czasie kampanii wrześniowej 40 samolotów tego typu uległo zniszczeniu, a 10 udało się ewakuować do Rumunii. Jeden R-XIII wylądował w ZSRR, jeden na Węgrzech i jeden na Słowacji.
Przypisy
Bibliografia
- Wiesław Bączkowski: Samolot towarzyszący Lublin R-XIII. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1980, seria: Typy Broni i Uzbrojenia. Nr 65. ISBN 83-11-06474-1.
- Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce: 1924-1939 [T. 2]. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 2003. ISBN 83-11-09319-9.
- Witold Szewczyk: Samoloty na których walczyli Polacy. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988, s. 71–75. ISBN 83-206-0738-8.
- Rafał Białkowski: Kosztowna pomyłka? Geneza lotnictwa towarzyszącego w Polsce, cz. I, „Lotnictwo” nr 4(2011) s. 88–93 ISSN 1732-5323.
Galeria
- p
- d
- e
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie